Raad van State: nieuwe box 3-stelsel te complex

Er kleven zwaarwegende bezwaren aan het box 3-stelsel dat de regering voorstelt, onder
andere op het gebied van de uitvoering. Het zal leiden tot slechtere dienstverlening,
beperkte mogelijkheden tot vooroverleg met een belastinginspecteur en onvoldoende
toezicht. Het stelsel wordt veel complexer. Er wordt verder een groot beroep gedaan
op het zogenoemde ‘doenvermogen’ van belastingplichtigen, vanwege de verplichting
om een ingewikkelde vermogensvergelijking te maken en de administratieplicht voor
1,6 miljoen belastingplichtigen. De regering gaat voor de opbrengst van het voorgestelde
box 3-stelsel uit van budgettaire neutraliteit. Dit belemmert de ruimte om te kiezen
voor een andere vormgeving dan nu wordt voorgesteld. Het advies aan de regering is
om het wetsvoorstel niet in deze vorm in te dienen en de vormgeving van het box 3-stelsel
opnieuw te bezien.

Wisselwerking wetgever, rechter en uitvoering De Afdeling advisering gaat in haar advies in op het samenspel tussen wetgever, rechter
en uitvoering. Zij moeten in onderlinge wisselwerking telkens een goede balans vinden.
Zij hebben allen hun rol vervuld, maar er lijkt een patstelling te zijn ontstaan.

Integrale visie op belasten van vermogen ontbreekt De Afdeling advisering constateert dat een integrale visie op het belasten van vermogen
ontbreekt. Deze is nodig om een afgewogen keuze te kunnen maken voor een nieuw box 3-stelsel.
Zij adviseert daarbij aandacht te schenken aan de bijdrage die de opbrengst van box 3
moet leveren aan de belastingmix. Verder gaat zij in op het ontbreken van samenhang
tussen de boxen in de wijze waarop vermogensbestanddelen in de heffing worden betrokken.

Budgettaire neutraliteit De regering hanteert bij het voorstel het uitgangspunt van budgettaire neutraliteit.
Dat wil zeggen dat het nieuwe box 3-stelsel binnen de periode 2027-2032 tot eenzelfde
opbrengst moet leiden als het huidige stelsel zonder dat daarbij nog rekening is gehouden
met de kosten van het rechtsherstel. Het strikt vasthouden aan dit uitgangspunt belemmert
het maken van een zorgvuldige en integrale afweging tussen de verschillende belangen
die aan de orde zijn bij de vormgeving van een nieuw box 3-stelsel. Daarbij moet volgens
de Afdeling advisering rechtmatigheid voorop staan. Daarnaast spelen de uitvoerbaarheid,
het ‘doenvermogen’ van belastingplichtigen, de eenvoud van het nieuwe stelsel en het
behalen van een budgettaire opbrengst een belangrijke rol.

Alternatieve denkrichtingen Vanwege de zwaarwegende bezwaren is het advies aan de regering om de vormgeving van
het box 3-stelsel opnieuw te bezien. De Afdeling advisering wijst op enkele mogelijke
alternatieve denkrichtingen voor de vormgeving. Zij gaat in op de overgebleven ruimte
voor een forfaitair box 3-stelsel en de mogelijkheid van een vermogenswinstbelasting.
Zij schetst ook mogelijke denkrichtingen voor het behalen van extra budgettaire opbrengst.
De Afdeling adviseert de regering deze denkrichtingen bij een nieuwe vormgeving van
het box 3-stelsel te betrekken en de voor- en nadelen van de verschillende varianten
tegen elkaar af te wegen.

Bron: Raad van State 02-12-2024.